Trung Quốc đang dần khẳng định vị thế là một cường quốc chính trong cái gọi là The Global South , trước đây được biết đến là Phong trào Không Liên kết. Trong vài thập kỷ qua, Trung Quốc đã trở thành chủ nợ lớn nhất thế giới đối với các quốc gia đang phát triển. Điều này đã khiến nhiều người lo ngại rằng Trung Quốc sẽ khuất phục các đối tác thông qua cái gọi là "bẫy nợ" và sử dụng nó để thiết lập "khu vực ảnh hưởng bá quyền."
Vị thế kinh tế của Trung Quốc mạnh đến mức giờ đây được coi là mối đe dọa chính đối với đồng đô la Mỹ. Trung Quốc là thành viên có ảnh hưởng trong nhóm BRICS+ (bao gồm cả Brazil, Nga, Ấn Độ và Nam Phi). Nhóm này đang nỗ lực thiết lập một thế giới đa cực, thách thức sự thống trị của phương Tây, đặc biệt là vai trò lãnh đạo của Hoa Kỳ.
Dù không sử dụng từ "mối đe dọa", chính quyền Mỹ hiện coi Trung Quốc là "thách thức dài hạn nghiêm trọng nhất" đối với trật tự quốc tế. Điều này dễ hiểu vì mục tiêu chiến lược của Trung Quốc là chấm dứt sự thống trị của đồng đô la Mỹ, yếu tố cốt lõi của sự bá quyền Hoa Kỳ.
Là một nhà nghiên cứu kinh tế chính trị quốc tế tại Đại học Laval, tôi đang xem xét vai trò của Trung Quốc trong việc phi đô la hóa thế giới.
Pháo đài đồng đô la
Sự thống trị của đồng đô la Mỹ là nền tảng cho sự bá quyền của Mỹ trong trật tự quốc tế hiện tại, như nhà kinh tế học người Pháp Denis Durand giải thích trong bài viết của mình “Cuộc chiến tiền tệ quốc tế: sự thống trị của đồng đô la bị thách thức?”.
Sự thống trị của đồng đô la Mỹ trong nền kinh tế thế giới được phản ánh qua việc nó được nắm giữ quá mức trong dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới. Đồng đô la vẫn vượt xa các đồng tiền khác dù đã có một số sự sụt giảm.
Dù giảm 12 điểm phần trăm từ năm 1999 đến 2021, tỷ trọng của đồng đô la Mỹ trong tài sản chính thức của các ngân hàng trung ương thế giới vẫn duy trì ổn định ở mức khoảng 58-59%.
Đồng đô la Mỹ vẫn được tin tưởng rộng rãi trên toàn thế giới, củng cố vị thế là đồng tiền dự trữ hàng đầu. Dự trữ đồng đô la Mỹ của các ngân hàng trung ương thế giới được đầu tư vào trái phiếu kho bạc Mỹ trên thị trường vốn của Mỹ, giúp giảm chi phí tài trợ cho cả nợ công và đầu tư tư nhân tại Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, thu nhập mà nền kinh tế Mỹ thu được từ sự bá quyền của đồng đô la có thể sụp đổ như một ngôi nhà bài. Durand nêu rõ điều này khi ông viết rằng “sự bá quyền tiền tệ của Hoa Kỳ […] chỉ được duy trì nhờ vào niềm tin của các tác nhân kinh tế trên toàn thế giới vào đồng đô la Mỹ.”
Có hai lý do khiến niềm tin của thế giới vào đồng đô la Mỹ có thể giảm sút.
Thứ nhất, như Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 4 năm 2023, Hoa Kỳ đang sử dụng đồng đô la như một công cụ để ép buộc kẻ thù — và cả một số đồng minh bất đồng — theo ý mình. Điều này cuối cùng có thể làm suy yếu sự thống trị của đồng đô la.
Mặt khác, tình hình nợ của Mỹ, đặc biệt là tính không bền vững của nó, là nguồn gốc gây lo ngại có thể ảnh hưởng đến sự hấp dẫn của đồng đô la như một đồng tiền dự trữ toàn cầu.
Cơ hội cho Trung Quốc
Đây là thực tế mà Trung Quốc rõ ràng nhận thức được khi gần đây nước này đã thực hiện việc bán tháo mạnh mẽ số nợ của Mỹ mà họ nắm giữ. Từ năm 2016 đến 2023, Trung Quốc đã bán ra lượng trái phiếu Mỹ trị giá 600 tỷ USD.
Tuy nhiên, vào tháng 8 năm 2017, Trung Quốc là chủ nợ lớn nhất của Hoa Kỳ, vượt qua Nhật Bản. Trung Quốc nắm giữ hơn 1,146 tỷ USD trái phiếu kho bạc Mỹ, gần 20% lượng trái phiếu do tất cả các chính phủ nước ngoài nắm giữ. Hiện tại, Bắc Kinh là chủ nợ nước ngoài lớn thứ hai của Hoa Kỳ, với khoản nắm giữ khoảng 816 tỷ USD.
Không có gì ngẫu nhiên khi trước khi thoái vốn khỏi trái phiếu Mỹ, Bắc Kinh đã ra mắt hệ thống định giá vàng riêng của mình bằng đồng nhân dân tệ. Thực tế, vào ngày 19 tháng 4 năm 2016, Sở Giao dịch Vàng Thượng Hải, đơn vị vận hành kim loại quý của Trung Quốc, đã công bố trên trang web của mình chuẩn mốc hằng ngày đầu tiên cho vàng ở mức 256,92 nhân dân tệ mỗi gram.
Chính sách này là một phần trong chiến lược của Trung Quốc nhằm biến vàng thành bảo đảm hữu hình cho đồng tiền của mình.
Theo Zakaria Sorgho
Theo dõi tiếp các bài viết của chúng tôi tại www.finverse.vn
コメント